یکی از اقدامات بسیار مهمی که بعد از فوت افراد، مراجع قانونی به درخواست وراث انجام می‌دهند، تقسیم ترکه است. بدون تقسیم ترکه، امکان دخل و تصرف در اموال متوفی وجود ندارد. قانونگذار در این زمینه پیش‌بینی‌های زیادی را انجام داده تا در ابتدا حقوق و دیون متوفی پرداخت شود و در ادامه تقسیم ترکه صورت گیرد؛ اما تقسیم ترکه چیست؟ اگر می‌خواهید با تعریف این اصطلاح قانونی و نحوه تقسیم ترکه آشنا شوید، این مقاله از وب سایت حقوقی قانونمند و آشنایی با بهترین وکیل تقسیم ترکه در قانونمند را از دست ندهید.
ترکه چیست؟
ترکه یا ماترک اصطلاحی است که شاید زیاد به گوشتان خورده باشد. از نظر حقوقی ترکه به معنای اموالی است که از یک فرد بعد از فوت او به جا می‌ماند. تمامی وارثین حق مالکیت یکسان روی ترکه دارند و در واقع ترکه مال مشاع محسوب می‌شود. این نوع شراکت یک شراکت اجباری است و تا زمانی که مراحل انحصار ورثه و تقسیم اموال صورت گیرد، پابرجا خواهد بود.
یکی از نکات مهمی که در ترکه باید به آن توجه شود این است که امکان، انحصار ورثه و تقسیم اموال تا قبل از پرداخت تمامی بدهی‌ها و دیون متوفی وجود ندارد. بعد از پرداخت بدهی و دیون متوفی، هرچه که باقی مانده را بین ورثه تقسیم می‌کنند. برخی افراد فکر می‌کنند ترکه فقط شامل اموال منقول و غیرمنقول است. این در حالی است که حقوق مالی متوفی هم جزو ترکه محسوب می‌شود. در واقع اگر متوفی بدهی‌هایی داشته باشد آن هم جزو ترکه است. علاوه بر آن دیگر حقوق مالی متوفی از جمله حق خیار، حق رد و اجازه عقد فضولی از مواردی هستند که جزو ترکه محسوب می‌شود.
تقسیم ترکه چیست؟
حال که با تعریف ترکه آشنا شدیم، وقت آن است که به این سوال پاسخ دهیم که تقسیم ترکه چیست؟ منظور از تقسیم ماترک چیست؟ تقسیم ترکه یعنی سهم و حق ارث هر شخص مستقلاً تعیین شده و به این ترتیب شراکت اجباری در اموال از بین می‌رود. تقسیم ترکه باعث می‌شود تا سهم هر شخص در تصرف انحصاری او قرار گیرد. همانطور که گفتیم تا زمانی که تقسیم ترکه صورت نگرفته باشد همه افراد به یک میزان روی ماترک مالکیت دارند و کسی حق دخل و تصرف را ندارد؛ بنابراین وارثان باید تقاضای تقسیم ماترک کنند تا مراحل تقسیم ترکه و دستور فروش انجام گیرد؛ اما سوالی که پیش می‌آید این است که چه کسانی می‌توانند برای ثبت دادخواست تقسیم ماترک اقدام کنند؟ در بخش بعدی به این سوال پاسخ می‌دهیم.چه کسانی می‌توانند دادخواست تقسیم ماترک بدهند؟
دادخواست تقسیم ترکه از جمله دادخواست‌هایی است که، صرفاً افراد ذینفع و دارای صلاحیت قانونی می‌توانند برای آن اقدام کنند. مطابق قانون ۵ دسته از افراد امکان ثبت دادخواست تقسیم ترکه را دارند. این ۵ دسته عبارت‌اند از: ۱- ولی و وصی و قیم هر وارثی که محجور باشد . ۲- امین افراد غائب و جنین ۳- کسی که سهم الارث بعضی از وراث به او منتقل شده است. ۴- موصی له ۵- وصی راجع به موصی به، در شرایطی که وصیت به جزء مشاع از ترکه شده باشد . ناگفته نماند که بهترین وکیل تقسیم ترکه به وکالت از هر یک از اشخاص مذکور، می‌تواند درخواست تقسیم ترکه نماید و مراحل قانونی را طی کند. لذا توصیه می‌کنیم برای ثبت دادخواست و انجام مراحل تقسیم ماترک از وکلای با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. ما در موسسه حقوقی قانونمند بهترین وکیل تقسیم ترکه در تهران و سراسر ایران را در اختیار شما می گذاریم تا تمامی مراحل، اداری و قانونی دادخواست در سریع ترین زمان ممکن طی شود.شرایط درخواست تقسیم ترکه چیست؟
حال که می‌دانیم تقسیم ماترک چیست و چه افرادی می‌توانند برای آن درخواست دهند، باید به این سوال پاسخ دهیم که شرایط درخواست تقسیم ترکه چیست؟ برای این که درخواست تقسیم ماترک در دادگاه و مراجع قانونی بررسی شود، باید درخواست به صورت کتبی تنظیم شود و ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- مشخصات کامل درخواست کنندگان متوفی و وکیل درخواست کنندگان
- مشخصات وراث و اشخاصی که ترکه باید بین آنها تقسیم شود و میزان سهام هر کدام
مرجع صالح برای تقسیم مال ترکه چیست؟
همانطور که می‌دانید ترکه اموال منقول، غیرمنقول و حقوق و مطالبات زیادی را شامل می‌شود. از این رو مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست‌های تقسیم ترکه دادگاه است. صلاحیت محلی بر اساس ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی تعیین می‌شود. مطابق این ماده دعاوی مربوط به ترکه متوفی، در دادگاه محلی اقامه می‌شود که آخرین محل سکونت ایران در آنجا بوده است و چنانچه آخرین محل سکونت متوفی در ایران معلوم نباشد، صلاحیت رسیدگی بر عهده دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران در آن مشخص شده است. همچنین بر اساس رای دیوان عالی کشور، اگر ترکه منحصر به یک مال غیرمنقول با سابقه ثبتی باشد باز هم خارج از صلاحیت واحد ثبتی محل وقوع مال است و دادگاه باید به دعاوی این حوزه رسیدگی کند؛ بنابراین متقاضیان باید درخواست‌ها و دعاوی خود درباره تقسیم ترکه را به دادگاه ارائه دهند و مراتب را از طریق دادگاه طی کنند.اقدامات قبل از تقسیم ترکه چیست؟
منظور از امور قبل از تقسیم ترکه اقداماتی است که برای حفظ و رساندن ترکه به وراث قانونی انجام می‌گیرد. این موضوع عمدتا شامل مواردی همچون تحریر ترکه و اداره ترکه است. منظور از مهر و موم ترکه اقداماتی است که طی آن امکان دخل و تصرف و فروش یا انتقال اموال متوفی قبل از انحصار وراثت از بین می‌رود. در این مسیر تمامی اموال منقول و غیرمنقول لیست می‌شود و از نظر قانونی وراث و هیچ شخص دیگری امکان دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. مطابق ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی اگر خواسته، دین یا مربوط به وصایای متوفی باشد تا زمانی که ترک تقسیم نشود، دعاوی مربوط به ترکه متوفی در دادگاه محلی اقامه می‌شود که متوفی در آن محل زندگی کرد است. در واقع محل آخرین اقامتگاه متوفی در ایران ملاکی برای تعیین دادگاه برای رسیدگی به درخواست‌های تقسیم ترکه است. همچنین بر اساس ماده‌های قانونی ۱۶۶ به بعد در قانون امور حسبی دادگاه با تقاضای هر یک از وراث متوفی یا نماینده قانونی آنها یا موصی له، چنانچه وصیت جزء مشاع از ترکه باشد و نیز طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد و نیز وصی، فورا بعد از اطلاع و با ابلاغ وقت مهر و موم به این افراد، اقدام به مهر و موم می‌نماید. مطابق آنچه که در ماده ۱۹۴ قانون امور حسبی آمده است همان افرادی که حق درخواست مهر و موم را دارند، می‌توانند برای رفع مهر و موم توسط دادگاه صالح اقدام کنند. بعد از رفع مهر و موم نیز لازم است تا دادگاه نسبت به تحریر ترکه و لیست اموال اقدام کند.تصفیه ترکه یعنی چه؟
تا اینجا اطلاعات ارزشمندی درباره تقسیم ترکه کسب کردیم؛ اما یکی از موارد مهمی که در زمینه تقسیم ترکه باید به به آن بپردازیم تصفیه ترکه است زیرا تا زمانی که تصفیه ترک انجام نشود، نمی‌توان برای تقسیم ترکه اقدام کرد. از نظر قانونی تصفیه ترکه به معنای پرداخت دیون و حقوقی است که بر عهده متوفی بوده است. تا زمانی که این دیون و حقوق پرداخت نشوند و تصفیه ترکه صورت نگیرد امکان تقسیم مال ترکه نیست. جزئیات این فرایند در ماده ۸۹۶ قانون مدنی تشریح شده است. بر اساس این ماده، حقوق و دیون زیر به ترکه میت تعلق می‌گیرد و وراث باید قبل از آن این دیون را ادا کنند:- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق به اعیان ترکه است از جمله عینی که متعلق رهن است.
- دیون و واجبات مالی فرد متوفی.
- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون نیاز به اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها.
