آیا می‌دانید نفقه و اجرت المثل چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ با توجه به اهمیت حفظ معیشت و شان و منزلت زن در زندگی مشترک، شرع و قانونگذار حقوق متنوعی را برای زنان در زندگی زناشویی در نظر گرفته‌اند. نفقه و اجرت المثل از جمله مهمترین حقوقی است که یک زن در زندگی مشترک از آنها بهره‌مند می‌شود. در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ اگر شما هم می‌خواهید با تفاوت‌های بین نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت آشنا شوید این مقاله را از دست ندهید. همچنین شما می‌توانید همین الان با بهترین وکیل نفقه و اجرت المثل قانونمند تماس گرفته و مشاوره تخصصی دریافت کنید.
نفقه چیست؟
برای پاسخ به سوال تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ باید در ابتدا از نظر قانونی با تعریف دقیق اصطلاحات نفقه و اجرت المثل آشنا شویم. در بخش اول به تعریف نفقه می‌پردازیم. نفقه حقی است که قانونگذار و شرع برای حفظ معیشت و رفاه حال زن و فرزندان در زندگی در نظر گرفته‌اند. بر این اساس بعد از جاری شدن عقد نکاح دائم، مرد موظف است که هزینه‌های خوراک، پوشاک، مسکن یا حتی استخدام خدمه را برای همسر خود در نظر بگیرد.
میزان نفقه بر اساس عرف جامعه و شان و منزلت زن تعیین می‌شود. به عنوان مثال اگر زن از طبقه ثروتمندان باشد مرد موظف است که بر اساس عرف جامعه ثروتمندان نفقه زن را پرداخت کند و امکانات یک زندگی متناسب با جایگاه زن را فراهم نماید. قوانین مربوط به نفقه را می‌توان در ماده ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی جستجو کرد.
انواع نفقه
ممکن است برخی از افراد تصور کنند که نفقه صرفاً به زن تعلق می‌گیرد، این در حالی است که از نظر قانونی انواع نفقه تعریف شده است. انواع نفقه عبارتند از:
نفقه زوجه: همانطور که گفته شد نفقه زوجه بعد از جاری شدن عقد نکاح بر مرد واجب می‌شود. البته در نظر داشته باشید که یکی از مهمترین شروط پرداخت نفقه به زن، تمکین او از مرد است. بنابراین اگر زنی از مرد تمکین نکند نفقه از او ساقط خواهد شد. همچنین نفقه حقی است که فقط در عقد نکاح دائم، به زن تعلق می‌گیرد و در عقد موقت مرد الزامی به پرداخت نفقه زوجه ندارد.
نفقه اقارب و خویشاوندان: نوع دیگری از نفقه که بر مرد واجب است، پرداخت نفقه اقارب و خویشاوندان است. نفقه اولاد و فرزندان یا پدر و مادر در این درجه قرار می‌گیرد. مطابق قانون مرد موظف است که هزینه‌های خوراک، پوشاک، مسکن و دیگر هزینه‌های متعارف زندگی فرزندان خود را تامین کرده و به آنان بپردازد.
اجرت المثل چیست؟
برای پاسخ سوال تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ باید با معنا و مفهوم اجرت المثل از منظر قانون آشنایی کافی داشته باشیم. به طور کلی اجرت المثل نوعی مزد زحمت برای کارهایی است که زن در طول زندگی مشترک انجام می‌دهد. ناگفته نماند که اجرت المثل در زمینه‌های مختلف کاربرد داشته و انواعی دارد که یکی از آنها اجرت المثل ایام زوجیت است. در اجرت المثل ایام زوجیت کارهایی که در طول زندگی مشترک توسط زن انجام شده که شرعاً بر عهده او نبوده، در نظر گرفته می‌شود.
بر اساس ماده ۲۹ قانون جدید حمایت از خانواده دادگاه هنگامی که برای طلاق تصمیم می‌گیرد، باید تکلیف اجرت المثل ایام زوجیت را نیز مشخص کند. در این زمینه اگر زوجه خواهان مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت باشد، باید با استناد به ماده ۳۳۶ قانون مدنی اقدام کرده و یک دادخواست جداگانه با رعایت تشریفات قانونی برای مطالبه اجرت المثل تنظیم کند.
تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟
با توجه به توضیحاتی که گفته شد احتمالاً شما نیز می‌توانید بگویید که تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ یکی از مهمترین تفاوت‌های نفقه و اجرت المثل در این است که نفقه بعد از جاری شدن عقد نکاح دائم و در صورت وجود شرط تمکین زن به او تعلق می‌گیرد. اما برای دریافت اجرت المثل شرایط دیگری وجود دارد و زن برای مطالبه اجرت المثل باید یک دادخواست جداگانه تنظیم و به دادگاه ارائه دهد.
در نظر داشته باشید که اجرت المثل ایام زوجیت صرفاً به اقداماتی تعلق می‌گیرد که از نظر شرعی بر عهده زن نبوده است. به عنوان مثال فعالیت‌هایی مثل آشپزی، نظافت منزل یا حتی شیر دادن به نوزاد جز وظایف شرعی زوجه نیست. بنابراین زن می‌تواند اجرت المثل این اقدامات را دریافت کند. البته تجربه نشان داده است که بسیاری از زنان هنگامی که در دادگاه از آنها پرسیده می‌شود آیا کارهایی که در ایام زناشویی انجام داده‌اند با هدف گرفتن اجرت و پول بوده است؟ پاسخ منفی می‌دهند. همین پاسخ منفی باعث عدم موفقیت در اخذ اجرت المثل می‌شود.
از دیگر موارد تفاوت بین اجرت المثل و نفقه این است که برای دریافت اجرت المثل، طلاق نباید به درخواست زن باشد. همچنین انجام امورات منزل مثل آشپزی و غیره توسط زوجه با قصد تبرع نباشد. اگر این موضوع در دادگاه ثابت شود اجرت المثلی به زن تعلق نمی‌گیرد. این در حالی است که زوجه می‌تواند عدم پرداخت نفقه را به عنوان یک مجوز برای درخواست طلاق در نظر بگیرد. یعنی چنانچه مردی نفقه پرداخت نکند، زن می‌تواند به دلیل عدم دریافت نفقه در دادگاه درخواست طلاق داده و حکم طلاق بگیرد.
تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ با توجه به توضیحات گفته شده یکی از موارد بسیار پررنگ تفاوت بین نفقه و اجرت المثل، در این است که زن باید ثابت کند که تمامی اقدامات مربوط به خانه مثل آشپزی، شست و شو و شیر دادن به نوزاد را با درخواست شوهر و صرفاً با هدف دریافت اجرت انجام داده است. این در حالی است که تنها شرط برای دریافت نفقه، تمکین زن از مرد است.
برای مطالبه اجرت المثل باید از طریق چه دادگاهی اقدام شود؟
بعد از پاسخ به سوال تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ نوبت به پاسخ به سوالات پرتکرار دیگری در این زمینه می‌رسد. به عنوان مثال بسیاری از افراد می‌پرسند که دادگاه صالح برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت کدام دادگاه است؟ بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند با توجه به وجود قانون شورای حل اختلاف و طرح دعوای خانواده تا سقف ۲۰ میلیون تومان، آیا دعاوی مربوط به دریافت اجرت المثل را باید در شورای حل اختلاف مطرح کنیم؟
گرچه در حال حاضر رسیدگی به دعاوی مهریه و نفقه در صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده قرار گرفته است و مطابق قانون شورای حل اختلاف این دعاوی نیز در شورای حل اختلاف قابل مطرح هستند. اما رسیدگی به دعاوی مربوط به اجرت المثل ایام زوجیت فقط در صلاحیت دادگاه خانواده می‌باشد. بنابراین مرجع صالح برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت دادگاه خانواده است و بهترین کار این است که از طریق یک وکیل مطالبه اجرت المثل یا نفقه مراحل ثبت دادخواست اجرت المثل و نفقه را در مراجع قضایی و دادگاه خانواده پیگیری کنید.
آیا پرداخت اجرت المثل اجباری است؟
برای پاسخ به این سوال که آیا پرداخت اجرت المثل اجباری است؟ باید به ماده ۳۳۶ قانون مدنی مراجعه کنیم بر اساس این ماده: «چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آنکار اجرت المثل باشد به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به چرداخت آن حکم می‌نماید.»
مطابق آنچه که در قانون آمده است چنانچه سه شرط زیر وجود داشته باشد، مرد موظف به پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت است:
- کارهای انجام شده از وظایف زن نباشد
- درخواست طلاق از سوی مرد باشد
- زن کارهای مورد نظر را رایگان انجام نداده باشد
برای مطالبه اجرت المثل از ایام زوجیت، زن باید در دادگاه اثبات کند که فعالیت‌های مربوط به خانه داری را با درخواست شوهر و با هدف دریافت اجرت انجام داده است. برخی در این زمینه معتقدند که اثبات امر عدمی کار سختی بوده و عدم تبرع را نمی‌توان اثبات کرد. بنابراین همین که زن در دادگاه بگوید بدون قصد تبرع فعالیت‌ها را انجام داده، کفایت می‌کند و می‌تواند اجرت المثل را دریافت کند.
پرداخت نفقه به زن و فرزندان یکی از مهمترین وظایف مرد در زندگی است. اگر می‌خواهید بیشتر با نفقه و نحوه مطالبه آن از نظر قانون آشنا شوید مقاله نفقه چیست و نحوه مطالبه نفقه زن را به هیچ عنوان از دست ندهید.
جمع‌بندی
ما در این نوشته تلاش کردیم تا به سوال تفاوت نفقه و اجرت المثل چیست؟ پاسخ دهیم. مطابق آنچه که گفته شد هم نفقه و هم اجرت المثل ایام زوجیت از حقوق بسیار مهم زنان در طول زندگی مشترک به شمار می‌روند. اگر درگیر مشکلات ناشی از دریافت یا پرداخت نفقه و اجرت المثل هستید، بهترین کار کمک گرفتن از یک وکیل وصول نفقه و اجرت المثل است ما در موسسه حقوقی قانونمند آماده ارائه مشاوره تخصصی در زمینه اجرت المثل و نفقه به شما عزیزان هستیم. به این منظور تنها کافی است با کارشناسان و حقوقدانان ما در تماس باشید.
